E-mail Rob

Op audiëntie bij ING/Postbank (15 januari 2009)
Toen Hanneke en ik in november 2007 www.vanspaarbankveranderen.nl lanceerden, had ik, zeker na de eerste stormachtige reacties van pers en bezoekers het idee dat we hiermee echt iets aan de orde stelden. En het was er de juiste tijd voor. Spaarders die zich jarenlang lieten uitmelken moesten wakker geschud worden. En banken, vooral de grote, zouden er niet blij mee zijn, dat was ook wel duidelijk. Tegen Hanneke zei ik toen wel eens (als grap, begrijp me goed): binnenkort worden we door de Postbank opgebeld met het voorstel de hele site van het net te halen voor een miljoentje of meer. Maar een jaar lang bleef het stil van de kant van de Postbank. Dat duurde tot eind 2008, kort nadat we www.laagstespaarrentes.nl op 22 december hadden gelanceerd. Daarop zijn, van elke in Nederland actieve bank, de laagste renterekeningen te vinden. Een onthutsende lijst leverde dat op. Met aan kop Postbank en ING, met rentes van 0,5% op de Plusrekening en 1% op de Spaarrekening.

Eén dag na ons persbericht, verhoogde Postbank de rente op de Plusrekening met maar liefst 1%. Maar ja, zelfs door de rente met 100% te verhogen bleven ze nog steeds koploper, nu ex aequo met ING. Inmiddels kregen we veel positieve reacties van de pers en vooral van bezoekers van de site. En dat leverde ook extra informatie op. Postbank en ING bleken zelfs nog lagere rekeningen te hebben, met 0,25% rente, zoals de Sterrekening. Die werden weliswaar niet meer actief aangeboden, maar bestonden nog wel. Ook op die rekeningen werd de rente opeens verhoogd tot 1%. Journalisten die over dit ´stunten´ en ´uitmelken´ schreven benaderden de Postbank en vroegen of de renteverhogingen iets te maken hadden met de lancering van onze site. Nee, was het stellige antwoord van Marie-Louise Oster van Postbank/ING, absoluut niet. Gewoon markt- en concurrentieoverwegingen.

We zullen nooit te weten komen wat de werkelijke overwegingen waren, maar zeker is dat alle Nederlandse grootbanken systematisch beleid hebben om spaarrekeningen met relatief hoge rentes te lanceren, en in de jaren erna stapje voor stapje te verlagen, speculerend op de laksheid of onwetendheid van spaarders. In ons persbericht wordt dat met een grafiek helder aangetoond. Ook blijkt daaruit dat marktoverwegingen voor de Postbank alleen spelen als de rente daalt. Als die stijgt, zoals na 2006, blijven de rentes van Postbank en ING dalen. Daarin zijn ze de allerslimsten. Andere Nederlandse grootbanken houden hun rentes gelijk, of bijna gelijk, als de marktrente stijgt. Iets minder geprononceerd, maar nog steeds puur uitmelkgedrag. Een goede relatie was jarenlang secretaris van de raad van bestuur van een grote spaarbank. Hij vertelde me dat hij zich altijd geschaamd had voor dat beleid van steeds maar nieuwe rekeningen openen met relatief hoge rentes en die dan systematisch verlagen.

Ondanks dat Postbank beweert dat hun verhogingen niets met onze site te maken hadden, kregen we vlak voor het einde van het jaar een telefoontje van ze. Of we ons realiseerden dat ze schade leden door al die perspublicaties? En of we bereid waren tot een gesprek? Maar natuurlijk mevrouw, zijn wij altijd bereid tot een gesprek, was mijn prompte reactie. En onvermijdelijk moest ik even denken aan de grap die ik een jaar daarvoor maakte. Zou de Postbank ons willen omkopen? Of zouden ze juist gaan dreigen met juridische stappen, omdat we ze van uitmelkgedrag hadden beticht?
Ja, dat wilde ik best graag weten. We gaan er praten met niet de minsten, een echte directeur is er zelfs bij, morgenmiddag. Nog wel even mijn pak opstrijken en schoenen poetsen.

Inmiddels zijn we overigens gewezen op een rekening van ING die nog erger is dan de ergste vermelding op www.laagstespaarrentes.nl. De Resultaatrekening, waarop je minimaal € 10.000 moet storten om in aanmerking te komen voor (ja, u leest het goed) 1,2% rente. Maar als je je geld er na een jaar afhaalt, dan komt de aap uit de mouw: maximaal 1% opnamekosten. In het ergste geval een nettorente van (ja, u leest het weer goed): 0,2%. Op de ING-site is niets te vinden over opnamekosten, maar ze worden wel in rekening gebracht, zoals verschillende gedupeerde spaarders ons hebben gemeld.

Op audiëntie bij Postbank/ING (vervolg) (18 januari 2009)
Ons bezoek aan ING, afgelopen vrijdagmiddag, waarover ik in mijn vorige bijdrage schreef is inmiddels achter de rug. Het was een memorabel en ontnuchterend bezoek.

Het kantoor waar we hadden afgesproken (Acanthus, als ik me goed herinner), ligt midden in het financiële Vaticaan van Nederland, bij station Bijlmer/ArenA. Er staan daar tientallen kantoorkolossen, al of niet in semi-antroposofische stijl, van de grootste banken van Nederland: ING, Postbank en ABN/Amro/Fortis of wat daarvan over is. Het is altijd even zoeken, maar we werden gelukkig de weg gewezen door een alleraardigste ING-medewerkster vanuit een ultramodern, try-out hybride lounge-achtig bankfiliaal. Kosten nog moeite worden gespaard om het de bankklant naar de zin te maken, dat is duidelijk.

Probleem in dit soort oorden is dat het er bijna altijd veel te heet is. We zijn zelf 18-19 graden gewend thuis, maar waar de airco de dienst uitmaakt, is het meestal rond de 21 en kunnen ramen niet open. Daar zaten we dan, met onze steeds roder wordende hoofden, en een heerlijk plastic bekertje lauwe thee, tegenover een marketingdirecteur en persvoorlichtster. Ja, wat deden we hier eigenlijk? Kennismaken, daar kwam het op neer. Eerst wij, met onze motivatie voor de Sparenpagina en de sites die we het afgelopen jaar hebben gestart.En de rol die we spelen voor vooral de kleine spaarder, die vaak door de bomen het bos niet meer ziet met meer dan 450 spaarvormen, plus spaarbanken die over elkaar buitelen met nieuwe producten.

Ook ING presenteerde zich, met hun ‘beleid’. Het ging over rentepunten (de mens wil bedrogen worden, zei ik, maar dat ging natuurlijk te ver). Het ging, over nieuwe producten met hoge rentes en hoe prominent die werden aangeboden, gecommuniceerd en geadverteerd. Over de intentie, zeker na de fusie van Postbank en ING, om nog meer down to earth te worden (want dat was toch vooral het karakter van de Postbank), nog transparanter, naar de inmiddels 7,5 miljoen klanten. En dat er – aldus een nieuw aangetrokken CEO of CEA - naar gestreefd moest worden de inmiddels zeventig spaarvormen te stroomlijnen en te saneren. Maar eerst was er de hele ombouw van blauw naar oranje, die zeker wel twee jaar in beslag zou nemen.

Eigenlijk werd het gesprek daarna pas interessant. Al aan het begin was duidelijk geworden, dat men zich nogal gestoord had aan de titel van mijn vorige bijdrage op dit weblog: Op audiëntie bij Postbank/ING. Het ging toch niet om een audiëntie, maar om een wederzijdse kennismaking? Net zoals er geregeld gesprekken werden gevoerd met Consumentenbond, Independer, Mr Money etc.? ”Om te communiceren over ons beleid.”
Nou had ik natuurlijk wel nagedacht over dat woord audiëntie. Ik weet dat de  neiging tot overdrijving me niet vreemd is, maar het woord audiëntie was en is een bewuste keus.

Grafieken, zoals die bij het persbericht van www.laagstespaarrentes.nl, daar zit vaak een hele wereld achter. De marktrente heeft zich vanaf 2003 tot 2006 naar beneden bewogen. Het is dan logisch dat de rente op spaarrekeningen en deposito’s mee naar beneden beweegt. Maar als de marktrente vanaf 2006 stijgt, gedurende drie jaar, tot eind 2008, dan gebeurt er iets vreemds bij de Nederlandse grootbanken. Hun spaarrekeningen volgen de marktrente dan niet meer. In het gunstigste geval laten de spaarbankiers de rente gelijk, maar banken als ING en Postbank blijven doorgaan met rentes verlagen. Op www.spaarinformatie.nl zijn de grafieken van elke spaarvorm sinds 2003 na te zien. Echt elke Nederlandse grootbank doet het. Uitmelken heet dat, van zogenaamde Cash Cows.

Er zit een hele wereld achter zo’n grafiek. Dat is wat ik heb proberen duidelijk te maken. Al die kleine stapjes, waarmee de rente sinds 2006 verder is verlaagd, dat zijn beslissingen van bankmanagers geweest. Die kenden de ontwikkelingen op de spaarmarkt, die wisten dat de rente aan het stijgen was. En die hebben, zeker twee/drie keer per jaar de koppen bij elkaar gestoken en bij hun volle bewustzijn en consequent elke keer de rente verder verlaagd. Ze wisten precies wat het gevolg daarvan zou zijn. Ze wisten hoeveel miljarden er op die rekeningen staan. Een klein deel van de spaarders zou overstappen naar een spaarvorm met een hogere rente, maar het overgrote deel, de sparia’s zeg maar, dat zou blijven zitten. En daar zou flink aan verdiend worden. Zo is het gegaan en niets anders. Erica Verdegaal schreef daar een sprekend stuk over in de NRC van afgelopen zaterdag, 17 januari 2009.

Het lijkt een simpel lijntje op een grafiek, maar het is in feite een beeld van de arrogantie van spaarbankiers. Als vanaf 2006 willens en wetens de spaarrentes bij ING en Postbank zijn verlaagd, noem ik dat onethisch. Dan gedragen de heren managers en CEO’s zich als koningen of pauzen die het voor het zeggen hebben. Die het domme volk het domme volk laten en er danig van profiteren. Daarom heb ik het over audiëntie.
Repliek van de twee wat vertwijfeld ogende medewerkers tegenover ons kwam er overigens nauwelijks. We hadden wel een beetje met ze te doen. Je zal er maar werken, en dat soort beleid moeten verkopen. Doortrapt, onethisch gedrag van je meerderen verdedigen met vage praatjes over hoe tevreden de klanten zijn met hun rentepunten. En alles tegen de halve prijs…

De vraag werd gesteld: “Ja, maar wat zou u dan gedaan hebben?” Wat ik gedaan zou hebben? Ik zou de spaarrente (op afstand, OK, want er moet verdiend worden) de marktrente hebben laten volgen, ook als hij steeg. Dat is ethischer dan het uitmelken van klanten die de bank al vaak tientallen jaren trouw zijn. Maar ik ben natuurlijk geen bankier en mijn ‘hoofdkantoor’ reikt dan ook niet tot in de hemel.
De spaarbankiers van Nederland valt formeel niets te verwijten, maar het zou ze gesierd hebben als ze wat minder hebberig waren geweest.

Er is het afgelopen jaar veel gesproken over het boetekleed dat bankiers zouden moeten aantrekken over hun speculatieve dwalingen. We weten inmiddels dat dat nauwelijks gebeurt. Op een enkele uitzondering na blijven bankiers op anderen en omstandigheden buiten hun macht wijzen. Ze houden vooral hun hand op bij de overheid, ik bedoel de belastingbetaler. En dat terwijl ze diezelfde belastingbetaler al sinds jaar en dag uitkleden met hun ‘spaarbeleid’, dat naar schatting elk jaar zo’n vier miljard extra winst oplevert. Om tientallen miljarden gaat het, de afgelopen jaren.

Bankiers zouden zich daarvoor moeten schamen. Niet alleen die speculerende figuren met hun subprime hypotheek derivaten, maar ook de spaarbankiers. Want hun acties zijn dan misschien niet zo spectaculair, maar daarom niet minder verwerpelijk. Misbruik maken van vertrouwensrelaties.
Daartegen kom ik in opstand, dan wordt de Robin Hood in me wakker. Wij zaten daar niet als een prijsvergelijkingsbedrijfje op acquisitiebezoek. Alhoewel ik me geen enkele illusie maak, hebben we toch duidelijk gezegd dat we er, als ‘vertegenwoordigers’ van de Nederlandse spaarder, schoon genoeg van hebben dat anderen mooi weer spelen met ons geld.

En dan moet je niet beklagen over het feit dat je nu zo’n slechte pers krijgt met al die belachelijk lage rentes. ‘s Avonds een vent, ’s ochtends een vent. Hier en daar ziet een hoge piet bij een bank af van zijn bonus. Prachtig natuurlijk, maar dat is peanuts in vergelijking met de onterechte spaarwinsten.
Het zou ING sieren als ze niet twee jaar wachten met het ‘transparanter’ maken van hun spaarproducten. Maar – op zijn minst – op korte termijn een gebaar maken naar hun trouwe klanten, door die belachelijk lage renterekeningen gewoon op te heffen of de rente erop te verhogen naar een marktconform niveau. Dan gaat bij ons de vlag uit!